Dekalog dla nauczycieli dzieci dyslektycznych

/autorstwa prof. dr hab. M. Bogdanowicz/

NIE

• Nie traktuj ucznia jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego.

• Nie karz, nie wyśmiewaj w nadziei, że zmobilizujesz go do pracy.

• Nie łudź się, że "sam z tego wyrośnie", "weźmie się w garść", "przysiadzie fałdów" lub, że ktoś go z tego "wyleczy".

• Nie spodziewaj się, że kłopoty ucznia pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i skończą się w młodszych klasach szkoły

  podstawowej.

• Nie ograniczaj uczniowi zajęć pozalekcyjnych, aby miał więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go z systematycznych ćwiczeń i pracy nad sobą.

 

TAK

Staraj się zrozumieć swojego ucznia, jego potrzeby, możliwości i ograniczenia, aby zapobiec pogłębianiu się jego trudności szkolnych i wystąpieniu wtórnych zaburzeń nerwicowych. Spróbuj, jak najwcześniej, zaobserwować trudności ucznia: na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj problemy dziecka ze specjalistą (psychologiem, logopedą, pedagogiem, a w razie potrzeby z lekarzem). Aby jak najwcześniej pomóc uczniowi:

• bądź w kontakcie z poradnią, wykorzystuj wyniki badań i zalecenia specjalistów zawarte w opinii psychologicznej,

• ustal kontrakt pomiędzy tobą, rodzicami i dzieckiem, który określa reguły współpracy: dziecko uczyń odpowiedzialnym za pracę nad sobą, rodziców za pomaganie dziecku, a nauczyciela za bycie doradcą,

Zaobserwuj podczas codziennych lekcji, co najskuteczniej pomaga dziecku, bądź w stałym kontakcie z jego nauczycielem - terapeutą i, korzystając z jego wskazań, włączaj w zajęcia dydaktyczne potrzebne dziecku ćwiczenia. Opracuj program indywidualnych wymagań wobec ucznia dostosowany do jego możliwości i wkładu pracy. Oceniaj go na podstawie odpowiedzi ustnych i treści prac pisemnych. Nie każ mu czytać głośno przy całej klasie. Pozwól mu korzystać ze słownika i daj więcej czasu na zadania pisemne. Dyktanda i prace pisemne oceniaj jakościowo (opisowa ocena błędów) pod warunkiem systematycznej pracy, znajomości reguł ortografii i korekty błędów w zeszytach. Nagradzaj za wysiłek i pracę, a nie za jej efekty. Bądź życzliwym, cierpliwym przewodnikiem ucznia w jego problemach. Sposoby pracy z dziećmi z dysleksją

W pracy z dzieckiem dyslektycznym najbardziej skuteczne jest uczenie polisensoryczne: jednoczesne zaangażowanie wielu zmysłów: słuchu, wzroku i kinestezji. Maksymalnie wykorzystać należy te zmysły, które funkcjonują prawidłowo z jednoczesnym ćwiczeniem tych słabszych.

 

Dzieci dyslektyczne nie powinny:

• czytać głośno w obecności całej klasy, ponieważ potęguje to napięcie emocjonalne, w wyniku czego dzieci te czytają gorzej. Mogą czytać głośno wówczas, gdy opanowały zadany tekst w domu lub w czasie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych,

• czytać zbyt długich czytanek - należy wyznaczyć pewną część do czytania głośnego w celu doskonalenia techniki czytania,

• pisać dyktand (nauczyciel winien zastąpić je, szczególnie w początkowym okresie nauki, pisaniem z pamięci),

Z kolei nauczyciel nie powinien:

• stosować rywalizacji i stawiać za wzór zdolniejsze dzieci, którym dziecko dyslektyczne nie jest w stanie dorównać,

• omawiać błędów w obecności całej klasy.

W pracy z dzieckiem dyslektycznym należy:

• stosować na przemian czytanie głośne i czytanie ciche utworów ze sprawdzaniem zrozumienia tekstu,

• utrwalać i powtarzać wiadomości przy każdej nadarzającej się okazji w ciągu dnia,

• polecać pisanie ołówkiem w większej liniaturze, szczególnie w początkowym okresie nauki szkolnej,

• przy ocenie prac pisemnych z języka polskiego nie brać pod uwagę błędów dyslektycznych, które mogą znacznie ją obniżyć (oceniać treść)Na ogólną ocenę z języka polskiego powinny mieć wpływ wszystkie osiągnięcia w tym przedmiocie.

Należy usuwać wyrazy niepoprawnie napisane tak, by uczeń nie przyswajał sobie w pamięci wzrokowej ich wadliwego obrazu graficznego poprzez:

• całkowite zamazanie wyrazów z błędem i napisanie ich u góry w sposób poprawny,

• naklejanie pasków poprawnie napisanych wyrazów w miejsce wyrazów z błędem,

• zaznaczanie na marginesie liczby słów błędnie napisanych; dzieci same je znajdują poprzez porównanie z tekstem poprawnie napisanym.

 

 Pomoc dzieciom dyslektycznym to:

• stosowanie wielu ćwiczeń grafomotorycznych doskonalących technikę pisania (przepisywanie rodzi awersję do pisania),

• częste sprawdzanie zeszytów i poprawności zapisów prac domowych, by wyeliminować zniekształcenia informacji,

• prowadzenie słownika wyrazów trudnych,

• czuwanie nad uaktywnianiem dzieci w czasie lekcji i dodatkowych zajęć poprzez stosowanie atrakcyjnych pomocy dydaktycznych i przerw relaksacyjnych,

• częste sprawdzanie wiadomości ustnych,

• dostosowanie wymagań do praktycznych możliwości dziecka, mając na uwadze poziom trudności ucznia,

• stosowanie słowników ortograficznych podczas klasówek i wypracowań,

• stosowanie różnego rodzaju wzmocnień - zachęt, pochwał,

• organizowanie sytuacji zapewniających przeżycie sukcesu w celu uzyskania wiary we własne siły,

• otoczenie opieką i wsparciem ze strony klasy, z jednoczesnym powierzaniem ról możliwych do spełnienia,

• uczenie sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych,

• ćwiczenie odporności psychicznej,

• uczenie właściwych zachowań w sytuacjach napięć agresywnych jako reakcji obronnych na niepowodzenia,

• stosowanie indywidualnych wymagań w zakresie podawania nowego materiału i odpowiednich informacji,

• stała współpraca i wymiana informacji między szkołą a domem.

/za: W. Turewicz, Organizacja pracy korekcyjno - kompensacyjnej, [w:] Jak pomóc dziecku z dysortografią, ODN Zielona Góra 2000/

 

Przykładowe zadania korekcyjno - kompensacyjne

By pomóc dzieciom dyslektycznym w zautomatyzowaniu umiejętności czytania, należy stosować następujące formy ćwiczeń:

• Czytanie całościowe sylab i wyrazów.

• Czytanie wyrazów, zdań i tekstów sylabami.

• Czytanie sylab i wyrazów w krótkich pozycjach.

• Czytanie naprzemienne sylab, wyrazów i zdań.

• Czytanie selektywne głośne i ciche.

• Czytanie z przesłonką (w okienku).

• Czytanie chóralne.

• Ćwiczenia w rozumieniu treści (J. Czajkowska, K. Herda, 1989 r.).

 

W nauce poprawnego pisania pod względem graficznym wskazane jest stosowanie następujących ćwiczeń:

• Kreślenie ręką dużych liter w powietrzu.

• Pisanie dużych liter na tablicy - wodzenie po wzorze.

• Pisanie (malowanie) liter na arkuszach papieru, różnej wielkości.

• Pisanie liter za pomocą szablonów.

• Kalkowanie (kalką techniczną), obwodzenie po wzorze.

Samodzielne pisanie liter.

Przy opracowaniu graficznym liter należy zwrócić uwagę na ich charakterystyczne elementy, sposób pisania z zaznaczeniem miejsca rozpoczęcia i rozmieszczenia w liniaturze zeszytu. Trzeba dążyć do tego, by dzieci nauczyły się pisać wyrazy łącznie, czytelnie i we właściwym tempie. Podstawowe formy ćwiczeń poprawnego pisania to:

• przepisywanie,

• pisanie z pamięci,

• pisanie ze słuchu.

Należy pamiętać, iż ćwiczenia w czytaniu winno się łączyć z ćwiczeniami w pisaniu. Ponadto należy zwracać uwagę na:

• kierunek pisania od strony lewej do prawej i sposób pisania liter z zastosowaniem wzorców,

• omówienie pisowni wyrazów "trudnych", by nie utrwalały się w pamięci wzrokowej nieprawidłowe obrazy graficzne wyrazów,

• prawidłową postawę ciała i sposób trzymania przyborów, czas trwania ćwiczeń w pisaniu dostosowaniem do możliwości percepcyjnych dziecka, koncentracji uwagi i odporności psychicznej. Przykłady ćwiczeń w czytaniu i pisaniu (za: M. Bogdanowicz, Recepty na dobre czytanie i pisanie, [w:] Jak pomóc dziecku z dysortorafią, ODN Zielona Góra 2000)

                                                                                                                                     Źródło: www.dysleksja.pl/pomoc.htm